Con Mực

Con Mực

Nhớ Nguyễn Phái

Mấy sào Khoán Mười đã cầm vay tiền chữa bệnh cho con gái nên anh Ngàn trắng tay đành dẫn vợ con đi làm thuê ở vùng than Cẩm Phả. Bầu đoàn thê tử đến ga Hà Nội lên tàu Phòng, xuống tàu thủy đi Bến Đục và bây giờ đang ngược con đường vào thành phố. Gió không ngừng xô sóng quật vách đá đầm đìa. Trên triền núi, những bông lau rạp theo gió như đoàn người leo ngược dốc.

Con Mực cụp đuôi nép vào thằng Cả.

Vợ anh hạ gánh định dỗ đứa con gái đã thụp xuống vệ cỏ nhưng rồi chị cũng không thể nhấc chân lên. Anh Ngàn đành trải cái chiếu cho bốn mẹ con ngồi.

Mặt trời sắp lặn. Điện thành phố mới bật, lớp bụi đen bầm chao quanh những bóng đèn sẫm vàng trong gió quất tơi bời. Tình hình này thì khó mà vào trung tâm để tìm nhà trọ, anh nhìn trời lần nữa rồi cầm con dao vào rừng chặt cành cây dựng tạm mái lều. Hai anh em thằng Cả thằng Hai cũng bươn theo bố, lúc sau ba bố con đã vác về tre trúc và cây lau dựng mái lều ngay tại nơi vừa trải chiếu.

Hai anh em thằng Cả xách can đi một lúc đã lấy về được ít nước. Khả năng quan sát mau lẹ đã giúp chúng phát hiện quanh đây toàn nước mặn, những giọt nước ngọt rơi tóc tách từ một nhũ đá quý hóa vô cùng. Vợ anh xếp ba hòn đá làm kiềng rồi bắc cái xoong lên nấu cơm. Bữa ăn đầu tiên nơi miền “đất hứa” của nhà anh Ngàn chỉ có mấy ống gạo thổi ghế khoai lang. Anh nhìn vợ nhìn con mà hú hồn, sau một quãng đường dài khó nhọc, đêm nay đã có mái lều che sương nơi ngã ba đường trong chiều đông giá lạnh.

Mái lều của anh cắm ngay bên lề con đường ra bến tàu thủy. Phía sau là bãi tràm muỗi mòng lúc nào cũng u u. Khi thủy triều lên, nước ngập chỉ còn những chiếc lá loi ngoi, lúc thủy triều xuống, một màu bùn xỉn phơi ra cùng những bộ rễ loằng nhoằng bốc lên một mùi tanh nồng lẫn với bụi than lúc nào cũng như đè xuống lồng ngực. Đứa con gái lại thúng thắng ho. Bệnh nó chưa khỏi hẳn, anh tính rồi sẽ phải vào trong phố tìm nơi sạch sẽ nhưng lúc này, đành phải tạm ở đây tìm cái ăn mà sống đã.

Chạy bữa cho năm miệng ăn vàng cả mắt. Dân nhặt than thương người chịu khó đã mách mua hai đôi quang gánh cho thằng Cả thằng Hai đi nhặt than. Bãi thải Đèo Nai bao đời đã cưu mang những người khốn quẫn. Vợ anh cũng đòi đi nhưng con Út hay ốm vặt lại lạ nước lạ cái chẳng biết gửi cho ai.

Rồi vợ anh cũng gửi được con để đi bán dạo chè đỗ đen. Suốt mấy con phố lanh lảnh tiếng rao giọng quê nằng nặng, đám học viên trung tâm dạy nghề xúm lại nghe cái giọng đơn đớt, buồn cười mà ăn chè để nhưng cô Út cũng bán được ngày hai nồi. Tối nấu cho buổi sáng, trưa nấu cho buổi chiều, hai nồi chè đỡ cho anh khoản rau mắm hàng ngày.

Con Mực bám thằng Cả từ hôm ra đi nhưng đợt này phải nằm nhà vì nó sợ những tảng đá lăn sầm sập từ trên núi cao và tiếng xe Bella gầm rú. Ngày ngày úp bụng trước căn lều, kê mõm lên hai chân trước, mắt lim dim, tai ngọ nguậy, nom tư thế của nó ai cũng kiềng. Nhà của chủ quá trống trếnh nên nó phải canh chừng cẩn thận, tiếng kỳ cạch gõ mỏ quạ tận ngoài bãi xa cũng không lọt khỏi đôi vành tai dựng đứng.

*** 

Thành phố nâng cấp đường Mười Tám ra miền Đông. Túp lều của anh Ngàn nằm sát mặt đường lại có ngã ba rẽ xuống Bến Đục nên suốt ngày người xe qua lại không ngớt. Vợ chồng bàn nhau mở quán nước. Khách đợi xe nhâm nhi chén rượu với bó sá sùng, ăn cái kẹo lạc uống chén trà Hà Cối, đêm phải chong đèn rất khuya mà sáng tinh mơ đã có tiếng gọi cửa. Đám lái xe trách sao không làm món gì nong nóng cho ấm bụng chứ mấy xâu bánh chưng với mấy cái bánh mỳ khó nuốt lắm. Anh chị nâng cấp quán nước lên thành hàng phở, rồi hàng cơm bình dân đón khách đi tầu, đón công nhân đi ca, sáng trưa chiều lúc nào cũng có khách. Anh thôi đạp xích lô sắm bộ đồ nghề ngồi sửa xe đạp trước cửa. Công việc làm ăn mỗi ngày một khá, thằng Cả  thằng Hai ăn khỏe làm khỏe đã giúp anh san lấp bãi sú xây được ngôi nhà có mái hiên tây.

Con Mực đã quên cái nếp chạy lên đầu phố mỗi ngày đón anh. Bây giờ thì nó thoải mái gặm xương, ức nó nở, mông nó dày mượt đen nhưng nhức. Nó vẫn nằm gác mõm lên hai chân trước trên nền gạch men dưới mái hiên. Không biết nó có hiểu đời đã đổi hay không mà dạo này cứ hay cọ cái mõm ướt vào bàn chân anh Ngàn ra chiều thỏa mãn. Còn anh, đã qua những ngày rau cháo, anh đang nghĩ đến một chuyến về thăm quê nhưng đột nhiên tai họa ập đến.

Tất cả là tại anh. Nhà có hai mặt đường nên hai cậu sửa chữa xe máy đến thuê. Hiệu sửa xe máy chỉ kéo thêm khách cho cửa hàng ăn, tội gì không cho thuê mà lấy tiền, anh đồng ý. Những lúc rảnh, anh vẫn pha ấm trà ba chú cháu ngồi tán gẫu với nhau, không hề biết hai ông con giời là dân nghiện. Sửa xe chỉ là tấm màn ngụy trang chứ buôn bán hê rô in mới là mánh kiếm tiền của chúng. Hôm chúng bị bắt, công an đến khám nhà theo lời chúng khai hôm qua có nhờ anh cất một cái gói. Anh Ngàn chẳng biết mô tê mở ngăn kéo lấy cái gói ấy ra liền bị xích tay. Can tội tàng trữ, anh phải chịu cái án tám năm tù.

Thật khổ thân anh, vào tù rồi mới có dịp điểm lại đời mình. Chua chát quá, qua tuổi năm mươi anh đã biết thêm vị cơm tù. Tóc anh bạc rất nhanh, khắp mình chỗ nào cũng thấy nhức với mỏi. Hơn nửa đời lặn ngụp, bao giờ anh cũng lấy chữ thiện làm đầu mà bây giờ... Càng nghĩ càng bã bời đầu óc, lúc đói rách nhường vợ nhường con bát cơm thì chẳng nói làm gì nhưng khi nhà mở hàng ăn, vợ giục đi giục lại mà không lần nào anh dám ăn trọn một bát phở. Sẻn so, tằn tiện, ăn nhịn để dành, anh chỉ mong dành được khoản tiền về chuộc lại mấy sào ruộng cho yên vị với nghiệp nhà nông. Ôi cái nơi đã bồng bế nhau ra đi sao mà bây giờ xa xôi đến thế, từ chạng vạng cái chiều đông giá buốt ấy đến nay đã gần chục năm rồi.

Anh Ngàn lại nghĩ về tay giám đốc cùng phố. Ngày mới về nhận chức, vợ chồng con cái ông ta chút chít trong gian nhà tập thể cơi thêm mái vẩy phía sau làm chỗ đun nấu. Nay, ngay trên cái nền ấy đã mọc lên nhà năm tầng kính màu hắt nắng xuống mặt đường lấp loáng. Hai cánh cửa ra vào là hai tấm kính cường lực chẳng biết dày mấy phân mà nghe đâu hai cái nắm của nó còn đáng tiền hơn cả cái xích lô của anh. Con hắn cứ thoải mái ăn chơi, thi trượt đại học trong nước thì bay ra nước ngoài, bây giờ chúng là sinh viên của cái trường gì to lắm

Không ngủ được. Đầu óc cứ lan man chuyện nhà, chuyện phố nhưng cuối cùng lại là nỗi nhớ thương con Mực. Anh tự trách mình ngu, nó cào núm khóa ngăn kéo là bảo anh cái gói thằng nghiện nhờ cất hộ là hê rô in mà anh chẳng nhận ra, bây giờ ân hận thì thân đã trong tù.

Ở tù được sáu tháng thì thằng Cả chở mẹ lên thăm. Nó dận đôi giày ống da nâu với hàng khuy móc sáng chóe bó chẽn hai ống quần đến bắp chân. Ngồi trước bàn, anh với tay qua định vuốt tóc dặn con ở nhà phải thay bố chăm sóc mẹ và các em nhưng nó đứng vụt dậy, bỏ ra ngoài. Vợ anh thì thào:

- Đất chỗ mình bây giờ nhiều người hỏi mua lắm. Giấy tờ chẳng phải lo, cứ giảm đi vài giá là họ tự lo được hết. Tôi bán một mảnh rồi, hơn trăm cây họ đã chồng đủ. Tôi sẽ tìm thợ xây năm tầng như bên bác giám đốc.

Anh Ngàn hơi ngờ ngợ. Không biết anh ngợ về ngôi nhà năm tầng vợ anh sẽ xây hay ngợ về cái cách xưng hô của vợ. Ngày trước, lúc nào vợ anh cũng như đứa em ngoan nhưng hôm nay, nói có mấy câu mà xưng tôi với anh đến hai lần, nghe rất lạ. Nhưng rồi nghĩ lại, mình đi tù làm cả nhà mang tiếng còn có quyền trách ai!

- Số vàng còn lại tôi sẽ thuê san lấp mấy chỗ sình rồi bán cho được giá. Tới đây phải thuê người chứ anh em thẳng Cả chẳng chịu làm gì…

Anh Ngàn nghe mà váng hết cả đầu.

Ngày ấy, vợ chồng con cái lê đến đấy thì không còn đủ sức nhấc nổi đôi chân. Lũ trẻ chưa hết mệt lại đến đói. May có mấy bà khệ nệ bê những bì những bao ra bến tàu thủy, anh xin vác hộ và được trả công mấy cái bánh mỳ. Rồi chỗ ấy, anh đã dựng túp lều che gió cho vợ và ba đứa con tưởng chỉ tạm thời nhưng ngay hôm sau đã lăn ra kiếm sống. Khi xây xong ngôi nhà có mái hiên tây, anh ngồi tựa lưng vào tường nghe vôi vữa râm ran như mạch đất đang thấm lên tim lên phổi. Bao năm hì hục hơn cả trâu cày mà sự đổi đời lại đến vào cái lúc anh mất hết tự do, thân tù khác chi... 
Con Mực lẻn vào liếm chân anh rồi lỉnh ra ngoài. Mấy hôm sau, nó đón đường bắt hai chân trước lên ngực anh rối rít nguẩy đuôi rồi phóng vào đồi chè, mất dạng. Không biết nó trốn ở đâu mà thỉnh thoảng lại nhảy xồ ra gâu với anh một tiếng.

Một hôm đi làm cỏ chè qua đường cái quan, tình cờ anh gặp một người quen. Anh ta cho biết nhà anh đã xây xong, đẹp nhất phố. Vợ anh bây giờ đi đâu cũng taxi, tai lủng lẳng toòng teng, cổ đeo dây năm cây vàng chóe. Người quen ấy còn kể nhiều chuyện làm anh khó tin.

- Đất bây giờ có giá lắm, ông ạ. Sát quốc lộ mà được vị trí ngã ba như nhà ông thì mỗi mét mặt đường phải bán mấy cây. Mụ vợ ông xơi gần hết rồi!

Đầu óc anh Ngàn không thể hình dung ra cái cô Út ngày nào lặn lội đầu sông cuối bãi kiếm con ốc con cua, trước khi đi ngủ bao giờ cũng sờ thạp gạo xem ngày mai còn hay hết, bây giờ giống ai?

Nhờ chăm chỉ cải tạo nên anh Ngàn được giảm án. Ra khỏi cổng nhà tù anh còn lo con Mực khong biết có biết lối mà về.

                                                 *

                                              *    *

Đúng như anh Ngàn đã nghe, cô Út thuê san lấp và bán hết vũng sình. Cuộc sống của cái gia đình từ quê lên phố ấy bây giờ thật khác lạ. Có tiền, Út ta lo trang điểm từ cái móng tay đến mái tóc. Thợ làm đầu cứ nịnh mà lấy tiền, mới hôm trước yêu cầu uốn tóc cụp vào che bớt hai gò má hôm sau lại bắt duỗi ra buông lửng xuống vai. Y sỹ Thanh hay lui tới nhà Út, chiều nấn ná đến tối, tối nấn ná đến đêm. Còn bọn trẻ, tối nào chúng cũng mỗi đứa một xe máy, tụ tập lêu lổng gần sáng mới về.

Khi người làm vừa về, Thanh đã chộp cổ tay Út, lả lơi:

- Cửa hàng em gì cũng có mà vẫn thiếu một thứ…

Vắng chồng đã lâu lại đang tuổi hồi xuân, tay y sỹ Thanh chạm vào đâu Út cũng như điện giật. Má đỏ ửng, mắt lóng lánh, cô đẩy ra mà lại như kéo vào:

- Đừng… người ta trông thấy kìa… thiếu gì nào…

- Thiếu món gân bò… em thiếu cái ấy…

Rồi chúng vồ vào nhau, quấn vào nhau. Lúc đầu cũng có lời dị nghị nhưng về sau chẳng còn ai để ý. Người ta còn lo làm giàu, giàu rồi còn phải giàu thêm. Người nghèo kiếm bát cơm lặc lè cả thân, hơi sức đâu để ý ba cái chuyện đực cái của thiên hạ.

Ra giêng ngày rộng tháng dài, Út để lại xấp tiền cho mấy đứa con rồi cùng y sỹ Thanh đi du lịch. Trong trí nhớ của Út không mảy may còn hình bóng anh Ngàn. Mấy anh em thằng Cả bây giờ hư hỗn quá. Trước đây chúng chăm chỉ là vậy mà bây giờ, chỉ biết chơi bạt mạng, động nói là tục tĩu, chỗ nào cũng phán như ranh mà có đứa nào xong được cái phổ thông cơ sở.

Anh Ngàn thất thểu tìm ngôi nhà cũ. Bây giờ ngôi nhà có mái hiên tây đã thành cửa hàng nên nom cứ mốc meo, lùn tịt trước căn biệt thự năm tầng lộng lẫy cô Út mới xây. Con Mực chạy ra ngước đôi mắt ươn ướt nhìn anh và chậm chạp vẩy cái đuôi rụng lông nham nhở. Anh đang lo không biết có biết lối mà về thì nó đã phủ phục dưới chân anh đây rồi. Hóa ra mày không còn sức mà lên thăm chủ nữa phải không. Hình như con chó hiểu tâm sự của anh Ngàn nên hai mắt nhỉ ra hai giọt nước.

Mấy người làm vừa lau bàn ghế vừa trố mắt nhìn. Con béc gâu một tiếng váng động từ căn biệt thự xuống tận chỗ anh ngồi như muốn hỏi con người đang lòng khòng trong bộ quần áo thùng thình kia là ai. Mãi lúc sau vợ anh mới trên gác chạy xuống nhành đôi môi tô son quá đậm rặn ra một nụ cười. Lưỡng lự một chút nhưng rồi cô ta cũng bước lại đỡ cái túi cước lòi ra mấy khúc mía, đẩy anh ngồi vào một cái ghế, sai người làm dọn mấy món ăn.

Thanh đang ngồi ăn trên gác nghe ồn ào nhìn xuống thấy anh Ngàn mà sởn gai ốc. Thằng tù gớm giếc kia mà lao vào mình thì sẽ lây bệnh như chơi! HIV, ghẻ lở hay vi trùng Cốc… chẳng biết Thanh sợ bệnh gì mà men mén xuống cầu thang đẩy nhẹ cửa ra ngoài nổ máy phóng xe đi.

Người làm bê ra mấy món nhưng anh Ngàn không nuốt được miếng nào. Khuya, con anh đi chơi về, ba đứa lớn nhăn mũi đi qua, chỉ có con bé út lý nhí một tiếng bố rồi tọt lên gác. Anh ngồi ngây đơ, mắt anh nhìn về đâu xa lắm. Ngôi nhà năm tầng sáng choang ánh điện mà như bãi tha ma, chỉ có anh trơ trọi với con Mực đang nằm phủ phục dưới chân. Mõm nó đặt lên bàn chân bụi bặm của anh, hơi thở âm ấm phả vào cổ chân anh, thỉnh thoảng lại ngước lên nhìn. Anh cúi xuống vuốt nó rồi vào dọn cái giường trong ngôi nhà cũ.

Lại một cái tết nữa đang đi qua. Ngoài đường ầm ĩ. Trong ngôi nhà cũ, anh Ngàn và con Mực như bóng với hình. Tâm trạng anh rệu rã, muốn về quê nhưng không muốn chìa tay nhận tiền từ cái lũ coi anh như rác.

Thằng Cả thằng Hai đều đã nghiện. Đứa con gái út đã lấy chồng nhưng thằng chồng nó cứ bám nhẵng vào đu với hai thằng anh vợ. Nó không thèm nhìn anh Ngàn, con vợ nó đã lí nhí chào anh hôm mới về nhưng đến nay, chuyện ấy nó cũng quên. Đã có lúc anh lựa lời khuyên bảo nhưng đứa nào cũng bỏ ngoài tai. Nỗi tủi hờn cứ lớn dần, người vợ tảo tần ngày nào và lũ con dứt ruột của anh còn bạc bẽo hơn tất cả những người bạc bẽo.

Đau đớn quá. Hôm qua, thằng Cả dắt một con bé về mồm cứ bô bô đèo xíu, anh bảo con gái không nên nói năng như thế nhưng nó quay mặt hứ một tiếng, bỏ đi. Khi tiễn con bé về rồi, thằng Cả hầm hầm xấn đến trước mặt anh:

- Từ nay ông đừng mò mặt lên đây nữa. Người ngợm như thằng điên mà cứ lù lù, xấu cả mặt…

Anh uất lên:

- Ai sinh ra mày, ai nuôi mày khôn lớn hở cái đồ phản phúc?

Thằng Cả câng mặt:

- Hãy quên cái đận nhà quê ấy đi "ông tà ru” ạ. Hãy mở to mắt ra mà nhìn này, vidio nhá, tủ lạnh xe máy nhá, cái nhà năm tầng này nữa. Dễ ông đi soi lươn soi ếch hay đi đạp xích lô mà có đấy hẳn. Cút đi cho khuất mắt!

Cơn giận bốc lên ngùn ngụt. Anh dang tay tát thằng con đốn mạt nhưng nó né người, tiện tay nó hẩy anh ngã sấp xuống mặt sàn.

Mụ Út lao xuống cầu thang:

- Sao ông không chết quách trong tù đi còn vác xác về đây cho xấu mặt mẹ con tôi?

- Không biết thân biết phận thằng tù còn rao giảng đạo đức cho ai! -Thằng Cả bồi thêm.

Tiếng sét giữa trời quang ấy đã đẩy anh ra đường thất thểu trong làn mưa bụi.

 ***

… Tôi gặp anh ở chân dốc Cốt Năm Hai:

- Bác đi đâu thế này?

- Đi nhặt than, cậu…

Hình như anh có điều tâm sự, tôi đang trên đường về Công ty nên cùng đi một đoạn nói chuyện với anh.

- Bây giờ chúng nó coi tôi không bằng con chó, cậu ạ. Chó Tây chó Nhật chúng nhắc người làm không được bỏ sót một bữa, còn tôi, nuốt tủi nuốt nhục thế nào, chúng không cần biết.

Tôi nhìn anh. Dạo này anh gầy và già đi nhiều. Chỉ có cái vóc vạc nông dân vùng chiêm trũng níu kéo anh mới còn sức lên bãi thải. Tôi hỏi sao chân anh khập khiễng thế kia, anh bảo vấp phải hòn đá bị trẹo chân nhưng vẫn phải đi. Tôi với anh là người cùng quê, ra đây mới biết nhau nhưng bận việc trên mỏ ít khi gặp. Hôm nay anh lại hỏi tôi cái câu rất khó trả lời: ông trời có mắt không? Anh không nói về sự khốc liệt của kinh tế thị trường, sự phân cực giàu nghèo là hệ quả của nó và  sự tha hóa đạo đức đang hiển hiện đó đây mà chỉ nói về cái sự căm hận đồng tiền!

- Cả đời lăn lưng kiếm tiền sao anh lại hận nó?

- Đồng tiền cướp mất vợ con tôi rồi… Anh rên lên giữa câu nói. Ông trời cho người ta đồng tiền để hạnh phúc, sao ông trời cho tôi tiền mà vợ và ba đứa con không có lấy một nửa chữ hiếu nghĩa.

Tôi không nỡ cắt lời con người mới được sống hơn nửa cuộc đời mà đã phải trải qua quá nhiều cơ cực. Nhưng đang nói chuyện bỗng anh thét lên “đồ khốn nạn” làm tôi giật mình, hóa ra anh vừa nhìn thấy mụ Út om eo y sỹ Thanh phóng xe máy lướt qua ngã tư.

***

Về đến nhà, anh Ngàn lại gặp một chuyện đau lòng nữa. Đứa con gái út của anh áo quần tơi tả đang phủ phục trên một chiếc xích lô. Anh xích lô giúp anh đưa con bé vào nhà:

- Nó bị đánh ghen đấy! Ông chuẩn bị đi, hội chúng nó sẽ kéo đến bây giờ…

Anh xích lô vừa đi thì một đoàn xe máy xấn tới. Một mụ trạc truổi vợ anh the thé: Đẻ con ra mà không biết dạy con thì đâm đầu vào háng nó mà chết nhé. Con gái mày theo gương con vợ mày đánh đĩ, hôm nay bà bắt được nó đang ôm chồng bà. Đây, có các chú đây làm chứng, bà còn cho mặc quần áo là bà còn muốn giữ sạch mặt cho cả lũ nhà mày…

Mồm mụ đai ra, tay mụ  xấn xỉa làm anh Ngàn tối cả mặt. Rồi bọn đầu trọc xông vào nhà bê ti vi, tủ lạnh, chỉ đến khi nghe nói bọn thằng Cả thằng Hai đang lao xe về, chúng mới bỏ đi.

***

Anh Ngàn đau quá. Nỗi đau xoáy mãi vào ruột gan. Mụ đàn bà ấy nói có sai đâu, anh cũng có vợ có con như người ta mà mẹ nó theo giai nó cũng theo giai. Anh thì ra tù chưa được xóa án tích, hai thằng con trai nghiện đìa nghiện lõ vào trại chưa chắc đã dứt cơn.
Còn nỗi đau nào đau hơn thế nữa, anh Ngàn ơi!

Đang thập thững bước trên con đường ngược ra bến tàu thủy, anh Ngàn vấp vào con Mực đã lết theo anh. Nó ngoạm gấu quân lôi anh lại, mõm nó ngước lên với mắt ngân ngấn. Nhìn đôi mắt đó, anh lại nhớ ngày thằng Cả dong dây thừng đưa nó ra đây. 
Những con sóng liên tiếp bổ vào vách núi. Biển cứ vô tình lùi lại để bổ đợt sóng tiếp theo.

                                                                            Hà Nội - 10/2012