Đời vơi đong đủ cho đầy

ĐỜI VƠI ĐONG ĐỦ CHO ĐẦY

 Nguyễn Ngọc Minh

"Đời vơi đong đủ cho đầy" là câu lục trong bài thơ lục bát Trả nợ- I của nhà thơ Hoàng Xuân Họa in trong Vườn năm nhà- thơ, NXB Hội nhà văn, 2015.

Bài thơ có 4 khổ, 3 khổ đầu nhà thơ trả 16 “món” nợ, “món” nào cũng sâu nặng đủ đầy, trái đất này nếu nhận hết những món nhà thơ “trả” sẽ hoàn thiện hoàn mỹ biết bao.

Cả bài thơ chỉ có 1 câu duy nhất "Tháng năm xuôi ngược đã từng" nói về thân thế, mà là thân thế của những người mang kiếp văn chương, còn lại là những cặp trả- nhận liên tiếp nối với Tôi xin…

Những câu thơ lục bát cứ lướt đi, lướt đi để gió trả cho mây, sông trả cho suối, cây trả cho rừng… Thực, ảo đan xen dẫn dụ, tư tưởng dâng hiến mỗi lúc một hiển hiện.

Nhưng đến khổ kết, không khí êm ả không còn nữa. Nối với trả cành cho lá, cánh chim trả trời là tôi khờ tôi dại tôi người trắng tay. Đã vậy, câu bát này lại được chẻ làm tư: tôi khờ/ tôi dại/ tôi người/ trắng tay. Cảm giác ngỡ ngàng pha chút nghi vấn bởi đến trăng mà còn được trả bậc thềm sao nhà thơ lại tôi khờ/ tôi dạị/ tôi người trắng tay (tôi cứ muốn không tách bốn chữ tôi người trắng tay thành tôi người/trắng tay nên mạo muội không đánh dấu tách dòng để bàn ở ý sau).

Đọc lại Trót một thời yêu (NXB Hội nhà văn- 2006), Trót một thời yêu 2 (NXB Hội nhà văn- 2010) và đọc lại cả chục bài trong Bích Câu thơ(NXB Hội nhà văn- 2009) tôi đã nhận ra một cái gì đó xin góp cùng, ngõ hầu tìm ra cách hóa giải cái kết hóc búa của bài thơ. 

Xin chép trọn bài Trả nợ-I:

Tôi xin trả gió cho mây

trả sông cho suối, trả cây cho rừng

tháng năm xuôi ngược đã từng

trả muối cho mặn, trả gừng cho cay

đời vơi đong đủ cho đầy

trả tối cho sáng, trả ngày cho đêm

trả thương cho nhớ dài thêm

trả thuyền cho bến, bậc thềm trả trăng

trót vay chút tím bằng lăng

tôi trồng trả phố xanh bằng hàng lim

trả mất cho kẻ đi tìm

trả cành cho lá, cánh chim trả trời

không vay tôi vẫn trả đời

tôi khờ

tôi dại

tôi người trắng tay. 

Xin được nói ý cuối với bốn chữ "tôi người trắng tay". Xin đừng hiểu “người trắng tay” như “kẻ tay trắng”. Nhà thơ giàu có lắm. Cái tâm thánh thiện được chuyển hóa thành một bài lục bát nhuyễn như Trả nợ-I sẽ vĩnh viễn đọng lại với thời gian.

Thi sỹ vốn đa tình nhưng theo tôi, tác giả còn quá đa đoan. Phải tin vào một cái gì đó lớn lắm, cao vời xa xôi lắm anh mới nguyện "đời vơi đong đủ cho đầy".

Hay là anh noi theo người xưa "con tằm đến thác còn vương tơ lòng"!

                                                                                                NNM-27/2/2016